سیاه و سفید پرونده الکترونیک سلامت

 

دکتر سیمین کاظمی، پزشک و جامعه‌شناس

در عصری که شاهد تغییر الگوی بیماریها و علل مرگ و میر از بیماری های حاد و عفونی به بیماریهای مزمن و ماندگار هستیم،بخش قابل توجهی از مساعی پزشکی به کنترل بیماریها معطوف شده است. بیماران برای کنترل بیماری مزمن خود مجبور به مراجعات مکرر به پزشک هستند و به این ترتیب میزان مراجعات بیمار به پزشک بیشتر از گذشته شده است. همچنین در پزشکی نوین پیشگیری مقدم بر درمان شمرده می شود و به افراد توصیه می شود که برای مراقبت و پیشگیری از بیماری به پزشک مراجعه کنند. به این ترتیب حتی افراد سالم هم در صف مراجعان به پزشکان قرار می گیرند که پیش از آنکه دیر شود، کاری کرده باشند.

از طرفی در فرهنگ بیماران به دلیل بی اعتمادی به پزشک معالج یا به دلیل ماهیت پیچیده بیماری و خطرات احتمالی، مراجعه به اطباء دیگر برای کسب یک نظر و رأی صائب امری رایج است. این مراجعه و بهره مندی از نظر پزشکان دیگر که در فرهنگ سلامت غرب از آن به second opinion یاد می شود، و از حقوق بیماران به حساب می آید، در ایران به تشخیص خود بیمار و بدون نظارت سیستم بهداشتی درمانی (چنانکه در برخی کشورها مرسوم است) انجام می شود و بیماران بسته به نوع شکایت بالینی و توان مالی و میزان دسترسی به پزشک، مراجعات متعددی به پزشکان دارند.

در کثرت مراجعه به پزشکان، معمولاً سوابق تشخیصی و درمانی بیمار به علل مختلف همچون ناآگاهی و فقدان دقت بیمار در انتقال اطلاعات، بی توجهی پزشک و برخی ملاحظات مالی پذیرش بیمار نادیده گرفته می شود و بیمار در مواجهه با هر پزشک طوری مدیریت می شود که گویا اولین بار است که برای آن بیماری به پزشک مراجعه کرده است. از این رو هم تأخیر در تشخیص بیماری محتمل است و هم هزینه های غیرضروری برای تشخیص و درمان به بیمار تحمیل می شود.

اینجاست که ضرورت ثبت سوابق پزشکی و مستند کردن و استفاده از آنها روشن می شود… این ضرورت ثبت سوابق پزشکی و وضعیت سلامت افراد در پرونده های الکترونیک چندی است که بر مسؤولان وزارت بهداشت آشکار شده و قریب به دو سال است که در مراکز بهداشت دولتی، پزشکان و مراقبان سلامت موظف به ثبت اطلاعات بیماران در پرونده های الکترونیک شده اند. چنین اقدامی امیدوار کننده است و نوید عقلانیت و پیشرفت می دهد اما فعلاً به صورت نسبتاً محدود اجرا شده و مراحل اولیه خود را از سر می گذارند. در واقع این طرح به مراکز بهداشتی اختصاص دارد و مبنای آن مراقبت از سلامت مراجعان و کنترل بیماریهای مزمن است و هنوز در مراکز درمانی و بیمارستان ها اجرا نشده و بخش های مختلف درمان مانند آزمایشگاه، رادیولوژی و داروخانه به آن متصل نیستند.

این سیستم جدید چه به لحاظ محتوایی و چه اجرایی اشکالاتی دارد که نمی توان نادیده شان گرفت. از نظر محتوایی سامانه به گونه ای طراحی شده که مشحون از اطلاعات غیرضروری است و پزشک مجبور است صرفنظر از علت مراجعه بیمار همه آنها را وارد سامانه کند. از سویی بار مراجعات برخی مراکز بهداشتی به خصوص در حاشیه شهرها و مناطق فقیرنشین بالاست و برای ویزیت هر مریض مدت زمان کمی وجود دارد. پزشک اگر مقید به ثبت اطلاعات بیمار شود، مجبور است برای هر بیمار زمانی بیشتری بگذارد و به ناچار بیماران کمتری ویزیت کند که موجب محرومیت و نارضایتی بیماران در صف انتظار می شود. از سوی دیگر وقتی پزشک با عجله مجبور به ثبت کامپیوتری وضعیت بیمار شود، رابطه پزشک-بیمار مختل شده و او نمی تواند ارتباط مؤثر و مطلوبی با بیمار برقرار کند. پزشک تبدیل به یک اوپراتور می شود که کارش انتقال اطلاعات از مریض به کامپیوتر است. در چنین وضعیتی غفلت از شرح حال و معاینه بیمار به عنوان ارکان طبابت محتمل است که خود ممکن است به اشتباهات تشخیصی و درمانی منجر شود. اگر پزشک روال طبیعی ویزیت بیماران را بدون اعتنا به کامپیوتر ادامه دهد، از آنجا که اساس سنجش عملکرد پزشک میزان ثبت داده ها در سامانه است، عملکرد او ضعیف تشخیص داده می شود و این سهل انگاری در ثبت داده ها، بر میزان دستمزد دریافتی اش تأثیر می گذارد و دچار نوعی محرومیت نسبت به پزشکانی می شود که در ثبت داده ها جدیت به خرج می دهند. با چنین محدودیت هایی که در ثبت الکترونیک سوابق پزشکی در مراکز بهداشتی وجود دارد، مشخص نیست، که چنین اقدامی در بیمارستان های شلوغ چگونه امکان پذیر خواهد بود.

اگر چه ثبت سوابق پزشکی افراد با استفاده از ظرفیت های اینترنت و در قالب پرونده های الکترونیک فواید و مزایایی برای بیماران و مراجعان، جامعه و سیستم بهداشتی و درمانی به ارمغان می آورد اما اگر زمینه های مادی و فرهنگی آن فراهم نشده باشد، حداکثر کارکردی تزیینی و صوری پیدا خواهد کرد و احتمالاً مضارش بیش از فوایدش خواهد بود.

منبع: هفته نامه آتیه نو، شماره ۱۷۳

(Visited 138 times, 1 visits today)

درباره‌ Iranian Society General Physicians

جوابی بنویسید

ایمیل شما نشر نخواهد شدخانه های ضروری نشانه گذاری شده است. *

*