انجمن پزشکان عمومی ایران پایگاه رسمی انجمن پزشکان عمومی ایران
Related Articles
دکتر مسعود جوزی- دبیر انجمن پزشکان عمومی رشت
۱- آبروی از دست رفته‌ی پزشکی
هفته‌ی دوم فروردین ۹۴ برای پزشکان ایرانی روزهای عجیبی بود؛ لشکرکشی مجازی سپاهی از درس‌خوانده‌ترین مردان و زنان مرز و بوم بر سریالی که تازه دو قسمت آن به نمایش درآمده بود. البته واکنش به این سریال از سه ماه پیش‌تر کلید خورده بود یعنی زمانی که در پی انتشار خبر ساخت آن، رییس کل سازمان نظام پزشکی کشور نامه‌ای به رییس صدا و سیما نوشت تا رسانه‌ی ملی را از شوخی با پزشکان برحذر دارد. پس از او نیز روابط عمومی وزارت بهداشت، در یک اشتباه شگفت‌انگیز رسانه‌ای، ۵۵۰ کلمه از همین نامه را «کپی- پیست» و مجدداً به امضای وزیر ارسال کرده بود تا از نهاد صنفی پزشکان عقب نماند. این اقدامات بازدارنده مدتی روند تولید سریال را متوقف کرده و سبب تغییر نام آن از «اتاق عمل» به «در حاشیه» و اصلاحاتی نیز در داستان آن شده بود. اما اگر چنین واکنش‌های پیش از موعدی تا همین‌جا به‌حد کافی غیرمنطقی و نامتعارف می‌نمود، در برابر سیلی که در گروه‌های مجازی جامعه‌ی پزشکی (وایبر، تلگرام، فیس‌بوک و…) راه افتاد، هیچ بود!
نبرد مجازی از شامگاه هفتم فروردین شروع شد، در چند روز بعد گسترش یافت و اگر نبود انتشار خبر تفاهم هسته‌ای ایران با غرب در روز سیزدهم فروردین و در پی آن خبر هتک حرمت نابخردانه‌ی دو مامور فرودگاه جده به زایران ایرانی، معلوم نبود تا چند روز در صدر پیام‌های شبکه‌های اجتماعی باقی بماند. در این چند روز همکاران در این شبکه‌ها هر چه خواستند نوشتند و بازنشر (فوروارد) کردند: از تحقیر و توهین و زدن اتهام‌های شخصی به عوامل سریال تا افشاگری مبالغ قرارداد و حتی رو کردن پرونده‌ی پزشکی آنان و خط و نشان کشیدن که «گذر پوست به دباغ‌خانه خواهد افتاد» و… تا انتشار «دل‌نوشته«های مفصلی که اگرچه با لحنی مظلومانه و محترمانه‌تر تقدس پزشکی و مرارت‌های تحصیلی و شغلی این رشته و فضایل و فداکاری‌های پزشکان ایرانی را به رخ می‌کشید، همزمان از تکرار بسیاری از ناسزاهایی که در شبکه‌های مجازی می‌چرخید، دریغ نمی‌کرد.
این در حالی بود که در همین شبکه‌ها بودند همکارانی که قضاوتی چنین عجولانه و تقابلی چنین بی‌منطق را روا نمی‌دانستند، بر ارزش و حرمت طنز و نقد پا می‌فشردند و خواستار خویشتن‌داری و نقد منصفانه پس از نمایش قسمت‌های بیشتری از سریال بودند ولی متاسفانه در بازار داغ پیام‌های فورواردی و هیاهو بر سر آبروی از دست رفته‌ی جامعه‌ی پزشکی، آنچه بیشتر به‌چشم می‌آمد همان واکنش‌های نوع نخست بود.
۲- بزرگ‌ترهای ما کجا بودند؟
ابوالفضل بیهقی می‌گوید: «چون دوستی زشت کند، چه چاره از باز گفتن؟»
همان صبح ۸ فروردین و پس از پخش تنها دو قسمت از سریال، مدیر روابط عمومی نظام پزشکی در یک گروه مجازی اعلام کرد در صدد تهیه‌ی نامه‌ای با امضای ریاست سازمان است و علاوه بر آن در سایت سازمان برای حضور در یک اعتراض هماهنگ نظرسنجی خواهد کرد. او که این سریال را «قطعاً هجو و توهین» می‌خواند، معتقد بود: «هر وقت صدا و سیما از خط قرمز جامعه‌ی روحانیت یا قضات و دادگاه‌ها عبور کرد اجازه دارد در مورد منصب طبابت هم حرف بزند.» متاسفانه اوضاع همین‌گونه پیش رفت. هنوز آفتاب غروب نکرده و قسمت سوم سریال پخش نشده، نظرسنجی برای تجمع اعتراضی در سایت نظام پزشکی قرار گرفت؛ نظرسنجی‌ای که هم سریال مورد مناقشه را پیشاپیش «هتاکانه» می‌خواند و هم برای پاسخ مثبت یا منفی بین دو آیتم «اعتراض به سریال» و «اعتراض به رویه‌ی صدا و سیما» تفکیکی قایل نشده بود. این روند در روزهای بعد با انتشار دو فقره از دل‌نوشته‌های پیش‌گفته (از جمله نامه‌ای به کارگردان که پرونده‌ی پزشکی‌اش را افشا می‌کرد) در سایت رسمی نظام پزشکی و سپس نامه‌ی مجدد رییس کل سازمان به رییس صدا و سیما ادامه یافت: «سریال به‌ظاهر طنزی که در آن پزشکان به‌نحوی به سخره گرفته میشوند که تصویری غیرمنصفانه و همراه با لودگی از آنها نمایش داده می‌شود که نه فایده‌ای در اصلاح امور دارد و نه سبب‌ساز شادی است.»
خارج از نظام پزشکی هم وضع بهتر نبود؛ بهویژه واکنش روسای جامعه‌ی جراحان و جامعه‌ی متخصصان داخلی که اولی اعتقاد داشت «زمان برای بنده آن‌قدر بی‌ارزش نیست که آن را صرف تماشای سریالهای بی‌محتوای صدا و سیمای ایران کنم» و دومی می‌گفت «قرار است این سریال را تماشا نکنیم» نشان از عصبانیت شدید داشت.
۳- چه کسی از مهران مدیری می‌ترسد؟
«جامعه‌ی پزشکی کشور از یک تکدر خاطر مزمن رنج می‌برد.» پس از قضاوت‌های شتاب‌زده‌ی اولیه، این جمله‌ی رییس کل سازمان نظام پزشکی که ۲۷ فروردین در دوازدهمین همایش علمی کاربردی پزشکان عمومی بر زبان آمد، شاید یکی از موجزترین و دقیق‌ترین تحلیل‌های ممکن از روانشناسی اجتماعی (Social psychology) امروز جامعه‌ی پزشکی ایران و توضیحی بر واکنش‌های اغراق‌آمیز (Exaggerated)، تقویت‌شده (Amplified) و تهاجمی (Aggressive) آن به محرک‌های بیرونی باشد. همه‌ی ما به‌عنوان کسانی که نه‌تنها از استعداد و هوشی بیش از اغلب همسالان خود برخوردار بوده‌ایم بلکه بیش از آنها نیز رنج تحصیل و کارآموزی کشیده و حتی دوره‌هایی از محرومیت اجتماعی (در قالب طرح و…) را تحمل کرده ولی در نهایت به «رضایت شغلی» یعنی آنچه از لحاظ مادی و معنوی (تمکن، جایگاه اجتماعی و…) استحقاق یا توقعش را داشتیم نرسیده‌ایم، درجاتی از این «تکدر خاطر مزمن» را در خود داریم. دلگیریم، سرخورده‌ایم، دل‌مان پر است و منتظر فرصتی هستیم که… خب زمان و مکان بروز علایم و عوارض مربوطه در این مورد خاص فراهم شد؛ درست در انتهای سالی سخت که از ابتدای آن و همزمان با آغاز طرح تحول سلامت، صدا و سیما برنامه‌های متعددی با موضوع درآمدهای افسانه‌ای و سودجویی پزشکان و چگونگی شکایت از آنان ساخته و این روند تخریبی را تا پایان سال با پخش مستندی آکنده از گزافه‌گویی و دروغ‌پردازی در شبکه‌ی خبر به اوج رسانده بود.
از این منظر، واکنش جامعه‌ی پزشکی تنها به مهران مدیری و سریال «هنوز دیده نشده»اش نبود؛ اعتراضی بود از یک‌سو به هر آنچه به‌تدریج طی چند دهه این تکدر خاطر را شکل داده و از سوی دیگر به رسانه‌ای که اگر چه «ملی» خوانده می‌شود ولی بهویژه طی سال ۹۳ چنان عمل کرده بود که گویا پزشکان جزو این ملت نیستند.
۴- مبارزان مجازی
نمی‌دانم در زبان‌های دیگر ترکیبی معادل یا نزدیک به «واکنش توده‌ای مجازی» (مثلاً Virtual Mass Reaction) وجود دارد یا نه. اصلاً نمی‌دانم خارجی‌ها هم مثل ما از نرم‌افزارهای وایبر و تلگرام موبایل به‌عنوان اسلحه‌ی شخصی استفاده می‌کنند یا نه. شاید هم این رفتار ویژه‌ی ما ایرانی‌هاست که از ابتدای پدید آمدن اینترنت (بهویژه راه افتادن فیس‌بوک) هر روز در یک کارزار مبارزه‌ی مجازی دست به کلیک بوده‌ایم؛ از امضا جمع کردن علیه تغییر نام خلیج فارس گرفته تا رای چندباره دادن به علی دایی برای انتخاب به‌عنوان فوتبالیست قرن! پیش‌تر در این‌باره یادداشتی با عنوان «مبارزان مجازی در جهان سه‌بعدی» نوشته بودم و به‌نظرم ماجرای حاضر نیز مصداقی کامل از آن مبارزات «وایبری- تلگرامی» است با تمام ویژگی‌هایش: آسان‌گیری و سطحی‌نگری، بازنشر بی‌مطالعه، بی‌مسوولیتی، مخالف‌خوانی بی‌منطق، عوام‌فریبی و عوام‌زدگی و… .
در این میان یک نکته بسیار جالب توجه بود؛ هر وقت همکاران «خود» می‌نوشتند حاصل کار متنی متین و منطقی بود و کم نبودند پزشکانی در گروه‌های مختلف که اسیر جو نشدند و نظرات مستقل و بدون پیش‌داوری خود را ارایه کردند ولی در عوض، بسیاری از ما هم در مقام فوروارد کننده، پیاده‌نظام فرماندهانی تنگ‌حوصله و پرخاشگر بودیم.
۵- نتیجه: صفر- صفر بازنده
سریال مهران مدیری که شهید شد. حالا اینکه شهادتش به‌خاطر شلوغ‌کاری ما بود یا کیفیت ضعیف خود اثر بماند ولی به‌هرحال بدنامی‌اش برای ما ماند، چون نه‌تنها توقف ساخت بلکه کیفیت پایین سریال را هم می‌توانند بیاندازند گردن ما که چنین حجمی از سانسور و خودسانسوری را به آن تحمیل کردیم.
از این طرف ما چه به‌دست آوردیم؟ تا روز ۱۴ فروردین کامنت‌های بی‌شمار در سایت‌های مجازی که در بهترین حالت ما را خودبزرگ‌بین‌های کم‌ظرفیت و پرتوقعی خطاب میکردند که علی‌رغم تحصیلات زیاد، معنی طنز را نمی‌فهمیم و چون خود را تافته‌ای جدا بافته می‌دانیم، طاقت نقد نداریم؛ از ۱۵ فروردین هم که رفتیم روی تیتر روزنامه‌ها و مجلات: «اردوکشی خیابانی هفت هزار پزشک برای مقابله با یک کمدی تلویزیونی!» از این پس هم لابد ماییم و اتهاماتی که در این چند هفته شلوغی بر پرونده‌ی از پیش سنگین خود افزوده‌ایم. یک عده هم که همیشه منتظرند از آب گل‌آلود ماهی بگیرند، نه واکنش‌ها و برخوردهای منطقی بسیاری از ما (از جمله موضع‌گیری معتدل و منطقی وزیر بهداشت در مصاحبه‌ی ۱۸ فروردین) به چشم‌شان می‌آید و نه برای‌شان صرف می‌کند بگویند پلشتی‌هایی که به‌عنوان «گزارش مورد» (Case report) در این‌جا و آنجا نقل می‌شود کار اقلیتی نابه‌کار است که در هر صنفی وجود دارد؛ همه‌چیز را روی سر همه‌ی ما خراب می‌کنند. خود سریال هم که در نهایت معلوم شد جسارتش به ساحت مقدس ما از بسیاری دیگر از برنامه‌های طنز یا حتی جدی تلویزیونی بیشتر نبوده است. (اولاً از چهار پرسوناژ پزشک دو تایش در حد افراط مثبت و آقا بودند و فقط یکی‌شان شارلاتان بود؛ در ثانی سایر شخصیت‌ها که مشاغل دیگری داشتند بهتر از همان یکی نبودند!) کاش از اول فقط در سکوت تماشا کرده بودیم.
۶- پزشکی مملکت واس ماس!
آقایون داداشام این پزشکی مملکت واسه ماست! یعنی کلهم واسه ماست… خوب و بدش واسه ماست! نمی‌شود به فضایل و فداکاری‌ها و افتخاراتش بالید و چشم بر سودجویی اقلیتی ولو اندک (ولو ۵ در هزار طبق آمار رییس جامعه‌ی متخصصان داخلی) بست. نمی‌شود با زشتکاری آن اندک زیاده‌خواهانی که نمی‌گذارند خدمات ده‌ها هزار پزشک درستکار به‌چشم بیاید مدارا کرد و از دیگران نیز خواست چنین کنند و دم برنیاورند. سریال «در حاشیه» نه اولین در نوع خود بوده و نه آخرین خواهد بود. روزانه در سراسر جهان فیلم‌ها و سریالهای زیادی به محیط درمان و درمانگران می‌پردازد. اتفاقاً باید این نقد و نگاه‌ها را به‌عنوان فرصتی برای دیدن خود در آیینه‌ی دیگری تشویق کرد. باید در عمل نشان دهیم ما هم از نابه‌سامانی‌های نظام سلامت و نا‌هنجاری‌های آن که متاسفانه حاصل سالها برنامه‌ریزی، مدیریت و نظارت نادرست و ناکارآمد است، در رنجیم و از هر نگاه دیگری که به ما در بازنگری و تدبیر امور یاری رساند استقبال می‌کنیم.
در همین ایام نوروز «فامیل دور» خانمش را برده بود گویا لوزه‌اش را نشان دکتر بدهد. در برگشت چنان دماغ و چونه و گونه‌ی خانم عوض شده بود که بیچاره مجبور شد برای اینکه مطمئن شود همسر خودش است از او چند سوال خصوصی بپرسد! چقدر خندیدیم و البته کمی هم به فکر فرو رفتیم و… . می‌توانستیم به «در حاشیه» و پزشک فیلیپینی «اعما و احشا»یش هم بخندیم و… جهان سربه‌سر حکمت و عبرت است!
سلام متن خوب وعالی بود ایکاش سایر همکاران هم رعایت میکردند و رفتار معتدل و معقولی پیش میگرفتند
ممنون نقد خوبی بود . پزشکی کشور هم در کریکولوم یا محتوای درسی و هم در چگونگی نگاه به جامعه، نیاز به باز نگری و تغییر دارد و هیچ گروهی جز فرهیختگان و منصفین گروه پزشکی نمی توانند این تغییر را بصورت مطلوب بوجود بیاورند
خیلی عذر میخوام ولی نویسنده محترم توجه نکرده که متن نهایی سریال پس از بحث و جدل زیاد تغییر کرده بود وگرنه از نیت سازندگان و سابقشون کاملا مشخص هست که چه میخواستن و چه کردند .هر سریال و فیلم پشت پرده زیادی داره که نگارنده مقاله فوق متاسفانه با ساده اندیشی ازش رد شده. گوسفند چرانی پزشک متخصص رندی ظریفی هست که شاید شما رو بخنداند ولی توهین درونش انکار ناپذیره . مسخره کردن دکتر‌های تحصیل کرده در فیلیپین هم خودش جای بحث داره مخصوصا حالا که عده کثیری از دندانپزشک‌های فارغ‌التحصیل اونجا هرروز جلو وزارت جمع میشن و نسبت به تصمیمات بعد از دقیقه نود وزارتخانه که خسارات مالی و عاطفی زیادی به اونها زده اعتراض می‌کنن و این قضیه نشون دهنده منظور داربودن اشارت سیما محترم هست .نویسنده مقاله هم انگار از این مطلب بدش نیومده که دکتر‌های از خارج آمده سپر بالای اشتباهات بعضا مضحک همکاران داخلی شدن و درگیر مسائل داخل صنفی و حسادت‌های شغلی شده .توصیه می‌کنن برای مسائل اخروی هم که شده دیدگاهتون رو عوض کنید
جوامع ِ گرد و خاکی و مردمانش !
دکتر مسعود عزیز ! من خود در تمام دوران خدمت در حرفه ی شریف پزشکی و تاکنون ، منتقد ِ آنهایی که اشتباهی به جامعه ی پزشکی راه یافته اند و پزشکان را تافته ی جدا بافته می دانند، بودم وهستم. درعین حال عاشق ِ طنازی ی طنز هستم وآنرا با لودگی ومحصولات بی هنری وبازاری و سردستی …..بسیار فرق می گذارم. من ” اگر ” انتقادی به این سریال دارم، نه بخاطر این است که معتقد باشم در جامعه ی پزشکی افراد سود جو ومنحرف و عوضی راه پیدا کرده به آن وجود ندارد . از آنجا که معتقدم تا انسان اجتماعی را که در آن زندگی می کند به درستی نشناسد، هرگز موفق به قضاوت درست در هیچ زمینه ای از مسائل و مشکلات آن جامعه نخواهد شد. به همین جهت( اصل عدم شناخت ) سبب می شود که هر فردی از اعضای چنین جامعه ای، قضاوت خود را از همه بهتر می داند.! این حالت فقط در جوامعی که به به آنها ” جوامع گرد وخاکی ” نام داده ام دیده می شود که اعضای آن دانسته یا نادانسته به آن ( گرد وخاک برپا کردن ) دست می زنند وطبیعی است که به چشم همه خواهد رفت. وسریال ” در حاشیه ” مصداق بارز در این زمینه است که گردو خاک آن هم به چشم تهیه کننده و پخش کننده و هم مخاطبینش که بخشی از آنرا پزشکان تشکیل می دهند رفته است وتک تک ِ آنها را به گردو خاک کن دیگری تبدیل کرده است. در چنین جوامعی هیچ نتیجه ی مثبیی از هیچ چیز گرفته نمی شود ! چرا ؟ برای اینکه ما ، مادر زاد در ” جامعه ی گردوخاکی ” چشم به جهان گشوده ایم وهمانطور که سنگینی ی بسیار زیاد اتمسفر را بر روی دوش های مان ، حس نمی کنیم، فضا و شرایط حاکم بر فضای گردو خاکی را هم احساس نمی کنیم و خود بخود به آن عاد ت می کنیم. از این مسئله می خواهم نتیجه بگیرم که ” جوامع گردوخاکی و مردمانش ” هیچگاه موفق به حال مسائل و مشکلات خود نمی شوند و مسائل و مشکلات در چنین جوامعی به معضل و بحران تبدیل می شوند. بسیاری از جوامع هستند که در بحران و با بحران به حیات خود ادامه می دهند تا….
دکتر مسعود عزیز ! این جملات شما در بخش پایانی ی نوشته به دلم نشست که من آنرا تائیدی بر عرایضم می دانم ، چون تنها در ” جوامعِ ِ گرد وخاکی و مردمانش ” مجال رشد کردن پیدا می کند :
” …نا بسامانی های نظام سلامت، ناهنجاری های آن، متاسفانه حاصل سالها برنامه ریزی ، مدیریت و نظارت نادرست وناکار آمد است….” موفق باشید. ۱۶/۲/۱۳۹۴-شمسی- لاهیجان –دکتر بهمن مشفقی- پزشک عمومی.
شماها چنتا جراح اومده از فیلیپین دیدین که میندازین گردن اونا؟ اونا هرچی باشه قسمت زنان زایمنشون تکمیله حتا دکتر عمومی تا هر دکتری ۲۰ تا بچه دنیا نیاره نمی‌تونه مدرک پزشکی بگیر نه مثل دکتر‌های ایرانی که حتا زایمان رو از نزدیک ندیدن .اینا همه بفکر سؤ استفاده هستن و کبوندن رقیب .همش تقصیر اقتصاد که مردم رو فقیر کرده و خدمات پزشک که گرون و بیکیفیت بیمارستان‌ها فیلیپین استاندارد آمریکا رو دارن از مردم میخوام گول ماشین تبلیغاتی پزشکا ایران رو نخورن
باسلام متاسفانه تلویزیون رسانه خصوصی به اصطلاح هنرمندان فوتبالیستها وخوانندگان است وچند تای پزشک هم دعوت میشونند تااز راه رسانه تصویری مریض درمان کنند که البته اینها هم برای بازار داغی مطیهایشان به این امر تن در میدهند چند وقتی در سریالهای تلویزیون افراد تحصیلکرده آدمهایی ترسو دروغگو ودزد معرفی میشوند ودرعوض آدمها ی بیسواد وعامی آدمهایی نترس دوستدار مردم راستگو وخداشناس معرفی میشوندوآین به اصطلاح قشر هنرمند که چند وقتی با فوتبالسیتها طرح مبادله نیرو هم دارنند هرچه میخواهند برای پزشکان میگویند فقط خدانکند کسی برای خودشان چیزی بگوید که آنوقت گناه کبیره است
عالی بود