انجمن پزشکان عمومی ایران پایگاه رسمی انجمن پزشکان عمومی ایران
دکتر لاله تدین: همراهی پزشکان با برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع به نوعی ایثار در عرصه سلامت بوده و امیدواریم که با عزم و همدلی مسئولین کشوری برای انجام این تکلیف قانونی و توجه به مقوله سلامت، شرایط لازم برای رفع نواقص، ارتقای برنامه و گسترش آن به سایر کشور فراهم گردد.
در دومین روز سمینار پزشک خانواده، دکتر لاله تدین عضو هیات مدیره انجمن پزشکان عمومی شیراز و معاون نظارت و برنامه ریزی سازمان نظام پزشکی شیراز به عنوان اولین پزشک خانواده در جایگاه سخنرانان قرار گرفت. وی با مروری بر برنامه پنجم توسعه، صراحت قانونی به محوریت برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع در سطح بندی خدمات و مکلف نمودن دولت به تعیین و ابلاغ ساز و کارهای لازم برای بیمه همگانی و اجباری پایه سلامت تا پایان سال اول برنامه را یادآوری نمود. سپس با مرور بر قوانین نظام پزشکی در قسمت اهداف سازمان؛ تلاش در جهت پیشبرد و اصلاح امور پزشکی، مشارکت در جهت ارتقای سطح دانش پزشکی، حفظ و حمایت از حقوق بیماران، حفظ و حمایت از حقوق صنفی شاغلان حرف پزشکی را خواستار شده و به فصل دوم وظایف و اختیارات سازمان در ماده ۳ اشاره می کند:
ط) همکاری با مراجع ذیصلاح در جهت حفظ احترام و شئون پزشکی در جامعه
ی) همکاری با مراجع ذیربط در جهت گسترش فعالیت‌های علمی و تحقیقاتی و انتشارات پزشکی
س) مشارکت فعال در تدوین برنامه‌های آموزشی گروه پزشکی
ع) همکاری و مشارکت در جهت اشتغال فارغ‌التحصیلان گروه پزشکی
مواردی که در سیاست های کلان سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران آمده است.
اما متأسفانه در زمان تنظیم نسخه ۰۲ به عنوان الگوی اجرایی برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع؛ به این قوانین و اختیارات قانونی توجه چندانی نشد تا بتوانند الگویی قابل قبول برای اجرای برنامه در کل کشور ارائه نمایند.
در کتاب منتشر شده توسط سازمان ونکا با بررسی برنامه پزشک خانواده در کشورهای مختلف جهان در بررسی Family Practice در ایران، به صراحت به اعتقاد سیاسی (Political Commitment) که بر اجرای این برنامه وجود دارد، تأکید نموده و تأکید به جایی است. با توجه به اینکه در آخرین سیاست های ابلاغی مقام معظم رهبری، مقوله سلامت در اولویت های برتر آمده و امید داریم که دست اندرکاران به این توجه ویژه، ارج نهاده و پایبند باشند.
الزامات اجرای برنامه در آغاز:
– راه اندازی سامانه الکترونیک خدمات سلامت ایرانیان
– یکسان سازی پوشش بیمه ای
– اختصاص بودجه لازم برای اجرای این برنامه عظیم ملی و تکلیف قانونی
اما سوال این است که چرا برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع؟
تجربه اجرای موفق آن در بسیاری از کشورها، استدلالی است بر ضرورت بهره گیری از این تجربه ارزشمند. همانطور که با بهره گیری از تکنولوژی های جدید برای ارائه خدمت به بیماران تلاش می شود. طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع به عنوان یک الگوی موفق گره گشای بسیاری از مشکلات عدیده نظام سلامت خواهد بود و نه تنها در زمینه درمان، بلکه فراتر از آن در زمینه پیشگیری راهگشا خواهد بود.
دیدگاه گروه های مختلف پزشک در خصوص برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع:
– پزشک عمومی به عنوان سطح یک و پزشک متخصص و فوق تخصص به عنوان سطح ۲ و ۳
بخش خصوصی با برنامه همکاری داشته اما برای همکارانی که از هر سه گروه خارج از برنامه فعالیت می کنند تقاضا می شود- تا گسترش برنامه در کل کشور -در بخش دارو و پاراکلینیک همپوشانی بیمه برقرار شود.
– داروخانه: تمامی داروخانه های سطح استان همکاری با برنامه پزشک خانواده دارند.
– پاراکلینیک: علاوه بر مشکلاتی که در نحوه و زمان پرداخت سازمان های بیمه گر وجود دارد، درخواست این گروه پوشش بیمه ای تقاضای پاراکلینیک از طرف تمامی پزشکان استان می باشد.
– ماما: درخواست حفظ جایگاه حرفه ای، کوریکولوم آموزشی، شرح وظایف و حق الزحمه ویژه خود می باشد.
– لیسانس های پروانه دار: به اینکه در این برنامه جایگاه ویژه آنان دیده نشده اعتراض دارند.
دستاوردهای اجرای برنامه برای گروه های پزشکی:
– تبیین جایگاه خطیر پزشک عمومی در نظام سلامت
– عدالت در توزیع عادلانه بیمار بین پزشکان
– ارتقا سطح علمی و استاندارد سازی دوره های آموزشی و بازآموزی
– کارآفرینی برای فارغ التحصیلان پیراپزشکی
علل نارضایتی گروه های پزشکی
– پشتیبانی ضعیف در سطوح ملی و عدم بهره گیری از تجارب به دست آمده از اجرای موفق برنامه در سایر کشورها
– عدم بهره گیری از نظرات کارشناسی شده انجمن های پزشکی
– آماده نبودن زیرساخت های لازم برای اجرای برنامه و به خصوص سامانه الکترونیکی خدمات سلامت
– فرهنگ سازی ضعیف و عدم آشنایی مردم، گروه های پزشکی ومسئولین با برنامه
– اعتراض پزشکان سطح ١ به ناعادلانه بودن سرانه و دستیاران به حق الزحمه ناکافی و به عنوان سهمی از سرانه پزشک
– تفوق اهرم های تنبیهی بر تشویقی
– اعتراض بر قرارداد انعقادی با سازمان های بیمه گر، یک سویه، درقالب پیمانکاری بدون مرخصی، بیمه، بازنشستگی و…
– اعتراض متخصصین اطفال، داخلی، عفونی و پزشکی اجتماعی به تزلزل در جایگاه تخصصی شان
– اعتراض گروه های پروانه دار به نادیده گرفته شدن آنان در همکاری با برنامه
– اعتراض به نحوه پرداخت سازمان های بیمه گر
نارضایتی مردم:
– ضعف شدید فرهنگ سازی و عدم اطلاع کافی از مسیر صحیح دریافت خدمات و مزایای مسیر ارجاع
– فرهنگ سازی غلط و پیشینه تخصص گرایی و فرسوده نمودن توان جسمی و علمی نیروی متخصص
– و از همه مهم تر محدود شدن
دستاوردهای برنامه برای مردم:
– پزشک خانواده به عنوان مدافع سلامت، خدمات بهداشتی و درمانی را با پوشش بیمه ای گسترده در سطح ۱، ۲، ۳ و داروخانه در اختیار بیمار قرار می دهد.
– تشکیل پرونده الکترونیک سلامت و افزایش پوشش خدمات بهداشتی و بیماریابی
– بیمار در انتخاب پزشک خانواده خود مختار بوده و با یک انتخاب صحیح می تواند بخش عمده خدمات را در محدوه زندگی خود (به دور ازجنجال و هیاهو و ترافیک) دریافت کند.
– تقویت ارتباط عاطفی بین پزشک و بیمار
– باتوجه به ارتباط پزشک خانواده با یک فامیل و استمرار ارتباطات، تقدم پیشگیری بر درمان تحقق یافته و حتی در زمینه پیشگیری از اعتیاد وافسردگی و خودکشی هم بسیار مثمرثمر بوده.
– کاهش چشمگیر تجویز غیر منطقی دارو
دیدگاه وزاری بهداشت در مورد برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع:
در دی ماه ۹۰ و آغاز ابلاغ نسخه اجرایی برنامه، وزیر وقت با اعتقاد کامل به این برنامه، خود را وزیر ارجاع نامید و بعد از آن دکتر طریقت با عزمی راسخ بر ضرورت اجرای برنامه در عرصه سلامت، آمادگی خود را برای اجرای برنامه در دیگر استان ها اعلام نموده بود.
از دو سال قبل در وزارت جدید، دیدگاه های متفاوت و ضد و نقیض در مورد برنامه وجود داشته و فارغ از موافقت کلامی در پایبندی به اجرای آن، اما متأسفانه در عمل تلاشی برای تکمیل زیرساخت های ضروری نبوده و توجهی به درخواست گروه های پزشک درگیر در برنامه صورت نگرفته و امیدواریم همانطور که وزیر محترم در ابتدای وزارتشان گفتند که شرایط برای گسترش اجرای برنامه در سایر استان ها فراهم نیست و نیاز به زمان دارد؛ شاهد تلاش برای فراهم نمودن این شرایط باشیم و دو استان پیشرو برنامه را در اصلاح و ارتقای برنامه یاری نمایند.
ایثار پزشکان دو استان ستودنی بوده آنچه در این سه سال و نیم رخ داده مشارکت فعال جامعه پزشکی در ارائه خدمت به مردم بوده و علیرغم گفتارهایی که در خصوص وضعیت پزشکان در همکاری با برنامه عنوان می گردد، اجرای نظام ارجاع در شرایط فعلی بدون زیرساخت های لازم، در فقدان عزم جدی مسئولین و در نبود فرهنگ لازم، حاصل زحمت و تلاش ارج نهاده نشده پزشکان بوده و امیدواریم که ماحصل این ایثار، پایبندی صادقانه مسئولین به قانون، رفع مشکلات فعلی، تعالی برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع در کل کشور باشد.
