انجمن پزشکان عمومی ایران پایگاه رسمی انجمن پزشکان عمومی ایران
Related Articles
دکتر حمیدرضا فلاح، عضو کمیته پزشکی خانواده انجمن پزشکان عمومی ایران
پزشکان خانواده روستایی در محروم‌ترین مناطق کشور و با کمترین امکانات مشغول خدمت‌رسانی به مردم هستند. جدای از نبود اینترنت مناسب و با سرعت مطلوب در مراکز، شلوغی اکثر مراکز روستایی و مراجعه بیش از استاندارد به پزشک و نبود زمان کافی برای ویزیت بیماران و ثبت سامانه و عدم فرهنگ‌سازی لازم تاکنون، ایجاد نوعی رابطه مالی بین پزشک و بیمار و اینکه «ثبت ویزیت سرپایی» در سامانه چه تاثیری بر ارتقای وضعیت بهداشت و درمان مردم دارد و بسیاری نقدهای دیگر، به مقایسه دریافتی «پزشک خانواده روستایی» و «پزشک خانواده شهری فارس و مازندران در بخش دولتی» می‌پردازیم.
در قسمت پزشک خانواده شهری مقدار سرانه پایه ماهیانه ۴۸۵۰ تومان به ازای هر فرد تحت پوشش است و مقدار مشخصی بابت سنوات و ماندگاری در طرح، محرومیت منطقه تحت پوشش و … به این سرانه پایه اضافه می‌شود که طبق دستورالعمل جدید ۱۵ درصد آن جهت هزینه‌های جاری پایگاه، ۱۰ درصد حقوق ثابت مراقب سلامت و ۵ درصد کارانه مراقب سلامت است. به عبارتی ۷۰ درصد مقدار سرانه دریافتی پزشک بر اساس عملکرد و بت خدمات در سامانه سیب است؛ یعنی ۱۰ درصد سهم خدمات مراقبتی مستقیم پزشک، ۲۰ درصد سهم خدمات مراقبتی ارجاع شده از مراقب و ۴۰ درصد خدمات درمان سرپایی پزشک.
اما در بخش روستایی از ابتدای شروع طرح عدد مشخصی به‌عنوان سرانه پزشک خانواده روستایی تعیین نشده و همواره با جمع زدن چند آیتم با اعداد مشخص مبلغ دریافتی پزشک تعیین می‌گردیده است. در دستورالعمل جدید نیز در منطقه‌ای با ضریب محرومیت یک مبلغ کارانه حدود ۵ میلیون و مبلغ حکم کارگزینی ۲ میلیون و پانصد هزار تومان در نظر گرفته‌شده است. به عبارتی دریافتی پزشک روستایی (مجموع حکم و کارانه) در منطقه‌ای با ضریب محرومیت یک و با جمعیت ۴۰۰۰ نفر تحت پوشش حدوداً مبلغ ۷۵۰۰۰۰۰ تومان است.
جمعیت تحت پوشش پزشک خانواده شهری حداکثر ۲۵۰۰ نفر در نظر گرفته‌شده، حال‌آنکه میانگین جمعیت حت پوشش پزشک خانواده روستایی ۴۰۰۰ نفر است که گاه به علت کمبود پزشک به ۵۰۰۰ نفر هم می‌رسد.
در بخش خدمات مراقبتی مستقیم انتظار است ۱۰ درصد از جمعیت بالای ۳۰ سال به‌عنوان دیابتی و ۲۶ درصد از جمعیت بالای ۳۰ سال به‌عنوان بیماری پرفشاری خون شناسایی شده باشد و برای هر فرد ۴ مراقبت در سال انجام شود.
با توجه به اینکه ۴۲درصد جمعیت، بالای ۳۰ سال هستند بنابراین در بخش شهری انتظار هست سالیانه ۴۲۰ بار مراقبت دیابتی و ۱۰۹۲ بار مراقبت پرفشاری خون انجام شود، به عبارتی ۱۲۶ نفر ماهیانه که با توجه به اینکه ۱۰ درصد سرانه به این بخش اختصاص دارد مبلغ هر بار مراقبت ۹۶۲۳ تومان است.
حال در بخش روستایی با توجه به جمعیت ۴۰۰۰ نفری تحت پوشش انتظار هست سالیانه ۶۷۲ بار مراقبت دیابتی و ۱۷۴۷ بار مراقبت پرفشاری خون انجام شود، به عبارتی ۲۰۱ نفر ماهیانه که مبلغ هر مراقبت ۱۷۸۰۰ تومان تعیین شده است که بیشتر از پزشک شهری است.
در قسمت سهم مراقبت ارجاع شده از مراقب سلامت در بخش شهری با توجه به جمعیت ۲۵۰۰ نفری انتظار هست ماهیانه ۵۵ نفر مورد ارجاعی از مراقب ویزیت شود که با توجه به اینکه ۲۰ درصد سرانه به این قسمت اختصاص دارد و وزن هر خدمت متفاوت است، با محاسبات انجام‌شده مبلغ تعرفه هر خدمت ۲۵۲۳ تومان است، حال‌آنکه در بخش روستایی و با توجه به جمعیت ۴۰۰۰ نفری تحت پوشش انتظار می‌رود ۸۸ نفر در ماه مورد ارجاعی ویزیت شود که تعرفه هر خدمت مبلغ ۵۹۳ تومان است!
در قسمت خدمات درمان سرپایی یا ویزیت سرپایی نیز تفاوت معنادار است. در بخش شهری با توجه به جمعیت ۲۵۰۰ نفری تحت پوشش انتظار می‌رود ماهیانه ۶۲۵ نفر ویزیت در سامانه ثبت شود که با توجه به اینکه ۴۰ درصد سرانه به این قسمت اختصاص‌یافته مبلغ هر ویزیت ۷۷۶۰ تومان به دست می‌آید.
حال در بخش روستایی و با جمعیت ۴۰۰۰ نفر تحت پوشش و اختصاص ۴۰ درصد دریافتی به این قسمت مبلغ هر ویزیت ۶۰۰۰ تومان تعیین‌شده است!
لازم به ذکر است تعرفه ویزیت سرپایی طبق مصوبه هیئت‌وزیران در بخش دولتی مبلغ ۱۱۸۰۰ تومان است.
مجموع تعداد افراد ویزیت شده مورد انتظار در بخش شهری که شامل ۱۲۶ نفر در بخش مراقبت دیابت و پرفشاری خون، ۵۵ نفر در بخش خدمت ارجاعی از مراقب سلامت و ۶۲۵ نفر در بخش ویزیت سرپایی هست، ماهیانه ۸۰۶ نفر است و مجموع تعداد افراد ویزیت شده مورد انتظار در بخش روستایی که شامل ۲۰۱ نفر در بخش مراقبت دیابت و پرفشاری خون، ۸۸ نفر در بخش خدمت ارجاعی از بهورز و ۵۰۰ نفر در بخش ویزیت سرپایی هست، ۷۸۹ نفر است.
بنابراین در صورتی که تمام خدمات طبق آنچه گفته شد به‌طور کامل در سامانه سیب ثبت شود و دریافتی پزشک تعدیل نشود، دریافتی پزشک خانواده شهری با جمعیت ۲۵۰۰ نفر تحت پوشش با دریافت «سرانه پایه» حدود ۸/۵ میلیون و دریافتی پزشک خانواده روستایی «مجموع حقوق و کارانه» در منطقه‌ای با ضریب محرومیت یک با جمعیت ۴۰۰۰ نفر حدود ۷/۵ میلیون است. قابل‌توجه است درصورتی‌که جمعیت تحت پوشش پزشک روستایی حداکثر ۲۵۰۰ نفر در نظر گرفته می‌شد، این دریافتی به حدود ۵/۵ میلیون کاهش پیدا می‌کرد؛ و البته نکته جالب این است که کارانه محاسبه‌شده بر اساس عملکرد در سامانه برای پزشک روستایی مجدداً می‌تواند مورد پایش شبکه‌های بهداشت قرارگرفته و مجدداً تعدیل شود!
در پایان ذکر این نکته لازم است که در این متن تنها به تفاوت دریافتی پزشک خانواده روستایی و پزشک خانواده شهری در بخش دولتی پرداخته‌شده و سایر چالش‌های پیش روی پزشکان خانواده روستایی در اجرای این طرح موردبحث قرار نگرفته است.
