انجمن پزشکان عمومی ایران پایگاه رسمی انجمن پزشکان عمومی ایران
Related Articles
نقدی بر نظام پرداخت پزشک خانواده در استان‌های فارس و مازندران
دکتر مظفر شیری، عضو کارگروه پزشک خانواده انجمن پزشکان عمومی شیراز
نظام‌های پرداختی خرید خدمت به‌طورکلی به چهار دسته تقسیم‌بندی می‌شود:
۱. سرانه (Per-capita)
۲. کارانه (FFS): مدلی که قبل از اجرای پزشک خانواده در مازندران و فارس هم اجرا می‌شد)
۳. حقوق ثابت (Salary payment)
۴. پرداخت مختلط (Mixed payment)
هرکدام از این روش‌ها تعاریف و کاربردهای خاص خودش را دارد. در نسخه ۰۲ پزشک خانواده، بند ۵، فصل اول مقرر شده است که نظام پرداخت به شیوه Provider payment mechanism باشد که معنای آن خرید یا جبران مالی خدمات و مراقبت‌هایی است که پزشکان خانواده و تیم سلامت در اختیار جامعه هدف قرار می‌دهند. در این نظام پرداخت چهار عنوان، سرانه، کارانه، پاداش، جریمه و پرداخت موردی که جنبه تشویقی دارد، پیش‌بینی شده است؛ امری که تابه‌حال پس از گذشت هفت سال از اجرای برنامه، به‌طور جامع و صحیح محقق نشده است. همین عدم اجرا نشانه نوعی ناکارآمدی در انتخاب این روش پرداخت، شتر-گاو-پلنگی است. اگر به‌اختصار به نقد این روش و موارد نقض حقوقی آن توسط ستاد کشوری پزشکی خانواده بپردازیم، از تعریف روش فوق در نسخه ۰۲ شروع می‌شود، به قسمی که:
۱. آیا به‌راستی خرید خدمت یا جبران مالی خدمات تیم سلامت بر اساس شاخص‌های اقتصادی عادلانه بوده و کمترین رضایت و نقشی هم برای طرف مقابل قائل شده است؟ درحالی‌که در هر عقدی و معامله‌ای، رضایت طرفین شرط لازم است.
۲. به‌جز اعمال سرانه، که آن‌هم به‌صورت تفسیر به رأی و غیرعلمی و من‌درآوردی و دلخواه صورت گرفته است، تشویق هدفمند و مستمر کارانه و پاداشی به تیم سلامت تعلق گرفته است؟
۳. افزایش سرانه سالانه از دستورالعمل موجود پیروی کرده است؟
در عوض جرایم تا حدودی اعمال شده است.
حاصل کلام اینکه در سالی که به گفته وزیر محترم تا پایان فصل جاری باید پرونده الکترونیک سلامت برای تمام افراد کشور تکمیل شود و مقدمه نظام ارجاع و پزشک خانواده فراهم گردد. اصلاح نظام پرداخت و سامان دادن به روش موجود، ضروری‌ترین کار و شرط بقای پزشکی خانواده در استان‌های مربوطه و مقدمه‌ای برای استقبال و موفقیت‌آمیز بودن آن در کل کشور است و با توجه به تجربیات هفت‌ساله اجرای طرح و فراز و نشیب‌های طی شده و شاخص‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی موجود، گزینه‌ای که بیشترین تاثیر و کارآمدی و قابلیت اجرایی را در میان چهار شیوه عمده دارا است، شیوه Mixed payment است که یکی از شیوه‌های پرداخت مناسب در بخش درمان سرپایی است و در آن ریسک مالی متوجه پزشک، بیمار و خریداران خدمت بوده و بر سه پایه سرانه، کارانه و فرانشیز استوار است و منافاتی هم با اسناد بالادستی و قوانین برنامه‌های توسعه ندارد.
لذا اصرار بر اینکه مرغ فقط یک پا دارد و قسمتی از بند ۲۱، فصل اول نسخه ۰۲ وحی منزل است، (همچنان که تابه‌حال مشکل‌آفرین بوده و یکی از چالش‌های مهم پزشکان و افراد تحت پوشش، آن‌ها و خریداران خدمت بوده است)، حاصلی نخواهد داشت و به‌خصوص در سال پیش رو تبعات منفی خود را بیشتر نمایان خواهد ساخت.
لازم به ذکر است که محور بحث فوق اصلاح شیوه پرداخت در نظام مالی پزشکی خانواده است و پیشنهاد فوق صرفاً مبتنی بر تجربیات هفت‌ساله همکاران در دو استان فارس و مازندران است. برای موفقیت برنامه هر شیوه‌ای از نظام پرداخت انتخاب گردد، لازم است:
۱. مبتنی بر صداقت باشد.
۲. متناسب با الگوهای اجرایی موفق تجربه‌شده جهانی باشد.
تنها در این صورت می‌تواند ضامن بقای برنامه باشد.
نمی‌توان انتظارات پزشکی خانواده انگلیس و کانادا را از تیم سلامت داشت ولی وقتی پای حقوق، شأن و منزلت پزشک خانواده، به میان آمد اراده طرف مقابل و آن‌هم از موضع قدرت و نه اقناع فکری، تعیین‌کننده همه‌چیز باشد.
شاید برخی از مسئولان محترم ستاد کشوری پزشک خانواده تصور کنند که به زبان ساده اینجا صرفاً بحث چانه‌زنی برای پول بیشتر است اما یک‌بار برای همیشه باید خوش‌بینانه به این قضیه ورود کرده و بدون پیش‌داوری با همکاران ما وارد بحث‌های کارشناسی شده و نظام پرداخت موجود را بررسی کرده، نظام‌های پرداخت سایر کشورهایی که پزشکی خانواده را اجرا می‌نمایند را نیز بررسی کنند و سپس مدل و الگویی منطقی و بومی‌‌شده، مبتنی بر تجربیات هفت‌ساله، استخراج کنند و سپس با قدرت آن را اعمال کنند تا ثمره آن را ببینند.
