دکتر حمیدرضا فلاح، عضو کمیته پزشکی خانواده انجمن پزشکان عمومی ایران
سایت انجمن پزشکان عمومی ایران: پزشکان خانواده روستایی در محرومترین مناطق کشور مشغول خدمترسانی هستند، جمعیت تحت پوشش پزشکان روستایی بالاتر از حد استاندارد است و میانگین جمعیت تحت پوشش هر پزشک ۴۰۰۰ نفر است. اما گاه این جمعیت به علت عدم توانایی دانشگاهها در جذب پزشک به بالاتر از ۵۰۰۰ نفر هم میرسد. اکثر مراکز روستایی کشور دارای بار مراجعات بالایی است یعنی تعداد مراجعات در ۸ ساعت کاری در برخی مراکز حتی به ۸۰ تا ۱۲۰ بیمار در فصول سرد سال هم میرسد.
در چند سال اخیر در بخش بیمه روستایی هرساله یک دستورالعمل جدید با مکانیسم پرداخت تقریباً متفاوت نسبت به سال گذشته از طرف وزارت بهداشت ارائه میشده بهطوریکه در طول ۱۴ سال اجرای این برنامه ۱۹ دستورالعمل صادر شده است! اما امسال در نسخه ۱۹ دستورالعمل اجرایی برنامه پزشک خانواده و بیمه روستایی (بدون فراهم کردن زیرساختهای لازم) مکانیسم پرداخت بهصورت کامل تغییر کرده و بهصورت «پرداخت بر اساس سامانه» شده است، به عبارتی درصورتیکه جمعیت تحت پوشش پزشک را ۴۰۰۰ نفر در نظر بگیریم، پزشک روستایی باید ماهیانه اطلاعات ۷۹۶ نفر شامل ۵۰۰ ویزیت سرپایی، ۲۰۲ نفر مراقبت فشار خون و دیابتی و ۹۴ نفر موارد ارجاع شده از مراقب سلامت را در سامانه سیب ثبت کند تا بتواند همان دریافتی سال گذشته خود با اندکی افزایش (۸٪ درصد) را داشته باشد، به عبارتی با کم کردن روزهای تعطیل و جمعهها و در نظر گرفتن روزهای کاری، پزشک روستایی باید روزانه اطلاعات ۴۰ مراجعهکننده را وارد سامانه سیب کند که از این ۴۰ مراجعهکننده ۲۵ نفر ویزیت سرپایی و ۱۵ نفر مراقبت فشارخون و دیابت و موارد ارجاعی از مراقب سلامت شامل زنان باردار، کودکان و میانسالان، سالمندان و … است.
بهعنوانمثال در مرکزی که پزشک روزانه ۸۰ مراجعهکننده دارد، درصورتیکه اطلاعات ۴۰ بیمار را بهطور کامل و بدون هیچگونه انحرافی نسبت به آنچه در مکانیسم پرداخت هست وارد سامانه کند، دریافتی سال گذشته خود را با اندکی افزایش خواهد داشت، اما سوال اینجاست پس تکلیف ۴۰ نفر مراجعهکننده دیگر چه میشود؟ آیا دانشگاهها و وزارت بهداشت تاکنون تلاشی در ایجاد محدودیت تعداد ویزیت در مراکز روستایی و استاندارد کردن جمعیت تحت پوشش پزشک انجام دادهاند؟ در این مواقع دو حالت پیش میآید، یا پزشک تمام موارد مراجعهکننده را ویزیت کند که در این صورت فرصتی برای ثبت اطلاعات ۴۰ مراجعهکننده ندارد و عملاً دریافتی نخواهد داشت، یا در حالت دوم اطلاعات ۴۰ مراجعهکننده را وارد سامانه کند و بقیه ۴۰ نفر ویزیت نشده و بلاتکلیف بمانند!
در آنسوی طیف در بعضی مراکز بخصوص در فصول گرم سال تعداد مراجعهکننده به تعداد ۴۰ نفر موردنظر در این شیوه پرداخت نمیرسد که این همکاران نیز با کاهش دریافتی مواجه خواهند شد!
مسئله بعدی این است که تعرفه ویزیت در این مکانیسم پرداختی جدید واقعی نیست و در منطقهای با ضریب محرومیت ۱ عدد ۴۰۰۰ تومان است. درصورتیکه تعرفه ویزیت درمانی بدون ثبت اطلاعات بیمار در سامانه سیب، در بخش دولتی ۱۱۸۰۰ تومان است!
نکته دیگر در این شیوه پرداختی این است که مجموع تعداد افراد مبتلابه دیابت و فشارخون در جمعیت شهرها و روستاهای مختلف ۳۶ درصد افراد بالای ۳۰ سال در نظر گرفتهشده و چنانچه به هر دلیلی تعداد افراد مبتلا کمتر از این حد باشد در همین ابتدای کار پزشک با کاهش دریافتی مواجه خواهد شد حتی اگر تمام ویزیتها و مراقبتها را بهطور کامل در سامانه سیب وارد کند!
مورد بعدی در مورد مراقبتهای ارجاعی از طرف بهورز است، درصورتیکه که در مرکزی بهورز در انجام کار خود کوتاهی کند و ارجاع بهاندازه ذکرشده در این شیوه پرداخت نباشد پزشک با کاهش دریافتی مواجه خواهد شد! در قسمتی از این ارجاعات مراقب سلامت باید ۹۰٪ جمعیت سالمند تحت پوشش مرکز را در سال به پزشک ارجاع دهد درصورتیکه این رقم دستنیافتنی بوده و در همین ابتدای کار پزشک را با کاهش دریافتی مواجه میکند. البته نکته جالب این است که کارانه محاسبهشده بر اساس سامانه برای پزشک روستایی مجدداً میتواند مورد پایش شبکههای بهداشت قرار گرفته و مجدداً تعدیل شود!
بنابراین اجرای این شیوه پرداخت که مستقیما معیشت همکاران روستایی را نشانه گرفته، نه تنها در این وضعیت اقتصادی و تورم باعث افزایش دریافتی آنها نخواهد شد بلکه با گذاشتن کار اضافی بر دوش این همکاران نسبت به قبل، آنان را با کاهش دریافتی نیز مواجه خواهد کرد و همین موضوع موجب ایجاد نارضایتی و خالی شدن مراکز روستایی از پزشک و محروم کردن مردم روستا و مناطق محروم از خدمات مطلوب بهداشتی و درمانی میشود؛ اما در صورت فراهم شدن زیرساختهای لازم از جمله محدودیت تعداد ویزیت روزانه، برطرف شدن معایب سامانه سیب، واقعی شدن تعرفه ویزیت، در نظر گرفتن حد انتظار تعداد مراقبتهای دیابتی و فشار خونی و ارجاعی برای هر مرکز بهصورت جداگانه، اینترنت مناسب در مراکز و در زمان دهگردشیها، فرهنگسازی مناسب در مردم و توضیح در مورد ثبت اطلاعات آنها در سامانه سیب و… امکان اجرای اصولی این برنامه فراهم خواهد شد.
باعرض سلام واحترام به همه همکاران زحمتکش وگرامی
من درچندمرکز کارکردم متاسفانه همه این اشکالات به طرح پزشک خانواده واردهست و بسیاری ازهمکاران رو دلسرد کرده.مخصوصا اینکه اصل حکم و پرکیس هم باچندماه تاخیرپرداخت میشه و ازطرفی فردی روتوی شبکه بهداشت مسول تاییدسامانه میگذارن که فقط دنبال نقطه ضعف ازپزشکان هستن و..